Odma Opłuca - czym jest, objawy, jak ją zdrenować

Odma opłucnowa to obecność powietrza w jamie opłucnej, znajdującego się pomiędzy opłucną płucną, a opłucną ścienną. W wyniku przedostania się tam powietrza może dojść do wzrostu ciśnienia i zapadnięciu się płuca co może skutkować znacznym pogorszeniem wymiany gazowej. Pogłębiający się wzrost ciśnienia doprowadza do przesunięciu się śródpiersia i znacznego pogorszenia napływy żylnego, co w konsekwencji doprowadza do zaburzeń hemodynamicznych. Powietrze do jamy opłucnej może przedostawać się przez uszkodzoną ścianę klatki piersiowej lub płuco. Określenia rodzaju odmy opłucnowej dokonujemy na podstawie przyczyn oraz mechanizmu jej powstania.

Mechanizm powstawania odmy

Odma samoistna
- Pierwotna – powstaje w skutek pęknięcia pęcherzyków płucnych bez cech chorobowych, np.: odma zamknięta – w jamie opłucnej znajduję się pewna ilość powietrza, która może ulec samoistnemu wchłonięciu,
- Wtórna – powstaje u osób obciążonych chorobami płuc oraz oskrzeli ( astma, POChP);
Odma pourazowa – Występuje po urazach klatki piersiowej
Odma Jatrogenna –Występuje po nakłuciu opłucnej ( biopsja płuca, cewnikowania dużych żył np.: podobojczykowej), w wyniku stosowania mechanicznej wentylacji płuc oraz jako powikłanie zabiegów medycznych w obrębie klp.
Odma otwarta – Powietrze dostaję się do jamy opłucnej przez ranę w ścianie klatki piersiowej lub przez uraz oskrzela i tą samą drogą się wydostaje.
Odma prężna – Powstaje na skutek przedostania się pod ciśnieniem powietrza do jamy opłucnej ale nie ma możliwości wydostania się podczas wydechu. Dochodzi do wzrostu ciśnienia w jamie opłucnej co powoduje ograniczenie ruchów oddechowych, zapadnięcie się płuca, ucisk na zdrowe płuco oraz zmniejszenie objętości minutowej serca i powrotu żylnego. W konsekwencji dochodzi do gwałtownej hipotensji i hipoksemii. W niektórych przypadkach może dość również do przesunięcia tchawicy na stronę zdrową oraz jej zagięcie. Narastająca objętość powietrza w jamie opłucnowej może stopniowo lub nagle doprowadzić do niewydolności krążeniowo-oddechowej dlatego tak kluczowe jest szybkie rozpoznanie i wdrożenie leczenia.

Rozpoznanie opiera się na badaniu podmiotowym, przedmiotowym oraz dobrze zebranym wywiadzie.

Objawy:

Ból w klatce piersiowej o charakterze opłucnowym
Duszność
Tachypnoe/Bradypnoe
Tachykardia
Hipotensja
Spadek SpO2
Sinica
Zmniejszona ruchomość klatki piersiowej po stronie chorej – zwiększona po stronie zdrowej
Ściszenie szmerów oddechowych po stronie chorej
Wypuk bębenkowy/nadmiernie jawny
Mogą wystąpić dodatkowe zmiany osłuchowe – trzeszczenia, świsty
Obniżenie /utrata świadomości
Poszerzenie żył szyjnych
Przesunięcie tchawicy na stronę zdrową

Leczenie – odbarczenie odmy prężnej

Najczęściej stosowaną metodą odbarczenia odmy prężnej w postępowaniu przedszpitalnym jest wykonanie nakłucia klatki piersiowej z dostępu przedniego. Wykonuje się go w linii środkowo obojczykowej w II przestrzeni międzyżebrowej . Pamiętając aby igłę prowadzić nad linia III żebra z uwagi na możliwość uszkodzenia pęczka naczyniowo-nerwowego biegnącego pod żebrem. Zaleca się aby kaniula była jak największej średnicy lub stosować dostępne na rynku gotowe zestawy służące do odbarczania odmy. Oprócz średnicy ważne jest aby kaniula była też odpowiednio długa ( 6-8cm). Drugą metodą wykonania obarczenia jest dojście boczne. Klatkę piersiową nakłuwamy w IV przestrzeni międzyżebrowej, między IV a V żebrem w linii pachowej przedniej. Pamiętają o zachowaniu zasad wymienionych wyżej. Bardzo pomocne w wykryciu i odbarczeniu odmy prężnej jest zastosowanie u osoby poszkodowanej protokołu FAST USG.

Podsumowanie

Odma prężna jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia! Wczesne rozpoznanie oraz wdrożenie leczenia jest kluczowe w postępowaniu przedszpitalnym. Daje to szanse na uratowanie poszkodowanego, a także niedopuszczenie do wystąpienia powikłania jakim jest ciężka niewydolność krążeniowo-oddechowa prowadząca do NZK. Widoczne objawy odmy prężnej wymagają natychmiastowej reakcji personelu medycznego. Zabieg ten ratuje życie i nie pociąga za sobą żadnych konsekwencji nawet w przypadku błędnego rozpoznania. Bardzo ważne są szkolenia personelu medycznego oraz ciągłe doskonalenie umiejętności aby w sytuacjach nagłych móc podjąć natychmiastowe, skuteczne działanie ratujące życie i zdrowie pacjentów.